Een passende combinatie
van bewezen effectieve behandelingen

Jongeren komen bij onze TOPGGz-afdeling in behandeling door verschillende redenen. Één van deze redenen kan zijn dat behandeling binnen onze reguliere Kind&Jeugd afdeling (SGGZ) onvoldoende leidt tot verbetering van de klachten, waardoor een intensiever behandelaanbod nodig is. Uit onderzoek is gebleken dat er niet één standaardbehandeling werkzaam is voor alle jongeren met ernstige depressieklachten en/of waarbij naast depressie ook andere psychische problemen een rol spelen. Om die reden zetten wij in op een persoonlijke, flexibele en op maat gemaakte behandeling. We bepalen samen met zowel ons multidisciplinaire team als de jongere en zijn/haar naasten, welke behandeling(en) er gevolgd gaan worden binnen onze TOPGGz-afdeling. 

Behandeling op maat

Voordat er gestart wordt met een gezamenlijk gekozen behandelaanbod, gaan wij uitgebreid met de jongere en zijn of haar naasten in gesprek. Dit noemen we een ‘intakegesprek’. In dit gesprek vragen we naar de huidige klachten, maar ook naar onder andere belangrijke levensgebeurtenissen, de gezinssituatie en eventuele eerdere behandelingen. Het merendeel van de jongeren die binnen onze TOPGGz-afdeling in zorg komen, hebben al eerdere behandelingen gehad. Hierdoor spelen mogelijk gevoelens van hopeloosheid een rol. Daar hebben we oog voor. Wij proberen hoop en perspectief te bieden aan deze jongeren, ook tijdens de intakefase. Na het intakegesprek volgt er mogelijk een diagnostiekfase. Dit houdt in dat er nader, gedegen onderzoek wordt verricht naar bijvoorbeeld de vraag waarom eerdere behandelingen onvoldoende hebben gewerkt. We proberen ook beter te snappen wat er precies speelt bij deze specifieke jongere en welke factoren een rol spelen in de huidige klachten. Vervolgens wordt er in ons multidisciplinaire team een diagnose(s) gesteld, waarna we bepalen welke (combinatie van) behandeling ons het beste lijkt. Dit wordt besproken in een zogenaamd ‘adviesgesprek’. Na akkoord met het voorstel, wordt gestart met de behandeling. 

De belangrijkste behandelingen die worden aangeboden binnen onze TOPGGz-afdeling:

• Cognitieve gedragstherapie: uitgangspunt binnen deze behandeling is dat gedachten invloed hebben op hoe iemand zich voelt en gedraagt. Door de (sombere, negatieve) gedachten te veranderen, veranderen ook gevoelens en gedrag.
• Emotieregulatietherapie: in deze groep leren jongeren anders omgaan met emoties, waaronder gevoelens van somberheid. Door positieve- en negatieve gedachten te herkennen, evenals emoties, worden jongeren beter in staat deze te leren beheersen en te sturen. Jongeren krijgen vaardigheden aangereikt om op een meer adequate manier om te gaan met allerlei emoties.
• Exposuregroep: als jongeren, naast hun depressiviteit, last hebben van (forse) angstproblematiek en om die reden situaties gaan vermijden of met een hoge lijdenslast deze situaties doorstaan, dan bieden wij exposure-therapie aan. Binnen deze groepstherapie gaan jongeren hun angsten aan en leren ze nieuw, helpend gedrag.
• FACT (activering): dit is een intensieve vorm van behandeling in de thuissituatie voor jongeren die vastlopen op meerdere levensgebieden. Er kan bijvoorbeeld worden ingezet op het weer krijgen van een dagbesteding, het verbeteren van een dag- en nachtritme of het meer betrekken van het netwerk van een jongere. Ook zetten we FACT in ter voorkoming van een crisissituatie en/of opname. We verrichten met onze afdeling onderzoek naar het effect van FACT op jongeren.
• Farmacotherapie: het, al dan niet tijdelijk, gebruik van medicatie heeft een aantoonbaar positief effect bij ernstige depressies.
• Psychomotorische therapie, waaronder running-therapie en de activeringsgroep: jongeren met een depressie worden vaak door hun klachten passiever. Uit onderzoek blijkt dat fysieke inspanning helpend is bij een depressie. Binnen psychomotorische therapie worden vastzittende leefpatronen doorbroken middels beweging. Vaak zien we dat jongeren hun eigen verwachtingen overtreffen, waardoor hun gevoel van machteloosheid vermindert en hun zelfvertrouwen en stemming verbetert.
• rTMS: dit is een relatief nieuwe vorm van behandeling bij ernstige depressies (18+). Bij rTMS worden door middel van magnetische impulsen hersengebieden beïnvloed die vervolgens weer invloed hebben op dieper gelegen hersendelen. Deze dieper gelegen hersendelen kunnen verantwoordelijk zijn voor depressieve klachten. Op dit moment is er op onze afdeling een wetenschappelijk onderzoek lopende naar de effecten van rTMS.
• Schematherapie: jongeren die in hun kindertijd ingrijpende gebeurtenissen hebben meegemaakt, hebben hier vaak op latere leeftijd last van. Jongeren met een ernstige depressie – die in hun vroege jeugd zijn verwaarloosd en/of getraumatiseerd – kunnen baat hebben bij schematherapie. Binnen onze afdeling bieden we dit zowel individueel als in groepsverband aan (14-17 jaar en 18+). Daarnaast hebben we een schematherapiegroep voor ouders. Ook verrichten we wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van groepsschematherapie bij depressieve jongeren.
• Systeemtherapie of ouderbegeleiding: wij zien jongeren nooit alleen en zijn er altijd op uit om het netwerk van de jongere te betrekken om verandering te bewerkstelligen. Binnen onze TOP-GGz afdeling verrichten we momenteel onderzoek naar het effect van Attachment Based Family Therapy (ABFT) – een vorm van systeemtherapie – op vermindering van suïcidaliteit.
• Traumabehandeling: er zijn aanwijzingen dat stressvolle- of traumatische gebeurtenissen (zoals fysiek- of emotioneel geweld) van invloed zijn op het ontstaan van depressies en suïcidaliteit. Door deze herinneringen te behandelen met traumabehandeling (o.a. EMDR, exposure) wordt bijgedragen aan het verminderen van traumagerelateerde klachten. Uit onderzoek is gebleken dat een aangepaste vorm van EMDR effectief is in het verminderen van suïcidale beelden en –gedachtes. Binnen onze TOP-GGz afdeling is ook een wetenschappelijk onderzoek gaande naar behandeling van depressieve klachten bij jongeren met een geschiedenis van jeugdtrauma middels imaginaire rescripting (IMRS).

Thuis werken aan herstel

We zijn ervan overtuigd dat jongeren het snelst herstellen in hun eigen omgeving én proberen het dagelijkse leven van de jongeren (o.a. het naar school toe gaan, afspreken met vrienden) zoveel mogelijk door te laten gaan. Dit is de reden dat wij ambulante behandeling bieden. Dit houdt in dat de jongere naar één van onze locaties toe komt of wij op huisbezoek komen. Enkel in uitzonderlijke gevallen – wanneer daar een indicatie voor is - kiezen wij voor een kortdurende opname. Binnen onze organisatie hebben we mogelijkheden voor een opname bij onze 18+ doelgroep, voor de jongere doelgroep werken wij samen met ketenpartners. Naasten betrekken we bij voorkeur altijd bij de behandeling: enerzijds omdat zij kunnen bijdragen aan het herstel, anderzijds om ervoor te zorgen dat zij niet overbelast raken in de thuissituatie. Herstellen doe je immers niet alleen.

Het meten van behandelresultaten

Vóór, tijdens en na de behandeling nemen wij diverse vragenlijsten af. Dit noemen we Routine Outcome Management (ROM). Uit onderzoek blijkt dat ROM leidt tot effectievere en efficiëntere behandeltrajecten. In deze vragenlijsten vragen we jongeren naar zowel hun ervaringen binnen de geboden behandeling, als ook naar hun klachten en gemoedstoestand. Op deze manier zijn wij als behandelteam in staat om de effecten van de ingezette behandeling te volgen én kunnen we daar waar nodig bijsturen.

"Aan het begin van hun behandeling zitten jongeren vaak in een zwart gat; ze hebben een negatieve kijk op zichzelf, de wereld en hun toekomst. Het vereist behoorlijk wat inzet om deze niet-helpende patronen te doorbreken, want een depressie maakt het extra lastig voor jongeren om in actie te komen. Ik vind het elke keer weer een uitdaging om samen toch de weg naar herstel te vinden."

Hanneke Niels-Kessels, klinisch psycholoog in opleiding